Khi con gái mình đạt chứng chỉ NCEA level 1 môn toán vào cuối năm lớp 8 vừa rồi, mặc dù cháu chỉ đạt loại khá, mình rất vui vì cháu đã thi vượt cấp được 3 năm. Các bạn có con cùng độ tuổi đã hỏi thăm chứng chỉ NCEA là gì, lợi ích của nó như thế nào trong hệ thống giáo dục NZ
Nhiều phụ huynh đã cho con đi du học New Zealand ngay khi con chuẩn bị vào cấp 3 ở Việt Nam. Tuy nhiên, phần lớn các phụ huynh không nắm rõ việc học phổ thông của con cái và con đường vào đại học sau khi tốt nghiệp như thế nào.
Bài viết chứng chỉ NCEA và con đường vào đại học tại NZ sẽ giúp bạn thêm thông tin về chương trình phổ thông NCEA, cách tính điểm để vào đại học. Bài viết chia làm các phần sau
- Chứng chỉ NCEA là gì?
- NCEA từng môn được chấm điểm ra sao?
- Chứng chỉ NCEA bao gồm những gì?
- Chứng chỉ NCEA level 3 và giấy chứng nhận vào đại học
- Tình hình Việt Nam
- Học cấp 3 ở NZ
- Chứng nhận vào đại học (University Entrance)
- Cách tính điểm vào đại học
- Nếu không có NCEA level 3 thì có vào đại học được không
- Kết luận
1) Chứng chỉ NCEA là gì?
Hệ thống bằng cấp của New Zealand (NZQF) được chia làm 10 cấp độ (gọi là level), thấp nhất là level 1 và cấp cao nhất là level 10. Chứng chỉ NCEA cũng nằm trong hệ thống này, ở mức thấp nhất.
NCEA là từ viết tắt của National Certificates of Educational Achievement. Đây là chứng chỉ giáo dục quốc gia, được đánh giá theo ba cấp độ 1, 2 và 3 tương ứng với các lớp 11, 12 và 13.
Tính về mặt tương đương với văn bằng ở VN thì NCEA cũng giống như giấy chứng nhận tốt nghiệp phổ thông (Tú Tài). Tuy nhiên, bản chất thì hoàn toàn khác nhau.
2) NCEA được chấm điểm (đánh giá) ra sao?
Trường secondary school ở New Zealand bao gồm lớp 9 đến lớp 13. Học sinh lớp 9 và 10 thì gọi là Junior secondary school students. Học sinh lớp 11, 12, 13 là senior secondary school students. Các học sinh dù là nội địa, hay quốc tế đều có số NSN (national student number).
Khi vào secondary school, phần lớn các môn học mang tính kế thừa, tức là nếu lớp nhỏ có học môn A thì lên lớp cao hơn sẽ được học môn A. Ví dụ môn ngoại ngữ chẳng hạn, nếu học sinh học tiếng Trung vào lớp 9, thì lớp 10 sẽ tiếp tục học tiếng Trung. Nếu muốn chọn ngoại ngữ khác thì thường sẽ không được chấp nhận nếu không có 1 chứng chỉ ngoại ngữ tương đương.
Từ lớp 1 đến lớp 10, học sinh được làm bài thi (bài kiểm tra) nội bộ của trường, gọi là internal test. Học tới đâu, thi tới đó. Ở lớp 11 vẫn duy trì hình thức thi nội bộ kiểu này. Tuy nhiên, để tránh trường hợp các trường ra đề dễ để học sinh mình đạt điểm cao, các bài thi này sẽ được kiểm tra lại bởi nhân sự của NZQA (Tổ chức chất lượng giáo dục NZ), quá trình này được gọi là moderation, giống như chấm phúc khảo tại VN.
Đồng thời, từ lớp 11, học sinh sẽ có thêm bài thi đánh giá từ bên ngoài của NZQA (External test). Đây là kỳ thi quốc gia, tức là cả nước cùng thi chung đề của từng môn, từng cấp độ sẽ được tổ chức vào học kỳ 4 của năm học. Kết quả thi sẽ được công bố rộng rãi trên toàn quốc vào đầu năm học kế tiếp, mỗi học sinh sẽ tự xem kết quả bằng số NSN và mật khẩu tại trang NZQA.
3) Chứng chỉ NCEA bao gồm những gì?
Mỗi môn môn học có từng NCEA riêng. Ví dụ NCEA 1 Maths tức là NCEA level 1 môn toán. Các bài kiểm tra, bài thi đều phải bao phủ hết các nội dung chuẩn theo quy định của NZQA. Các trường tự do chọn giáo trình (sách giáo khoa), nhưng bắt buộc phải dạy đủ số nội dung chuẩn. Đây là một điểm khác biệt rất lớn đối với hệ thống Việt Nam.
Mỗi môn học có từ 5 đến 8 nội dung chuẩn. Mỗi nội dung chuẩn bao gồm 3 hoặc 4 tín chỉ. Và để đậu 1 môn học, học sinh phải đạt từ 18 đến 24 tín chỉ cho cả bài thi nội bộ và thi quốc gia.
Kết quả của từng môn được phân loại như sau:
- Not Achieved: ĐẠT
- Achieved: ĐẠT (có thể hiểu là loại Trung Bình)
- Merit: KHÁ
- Excellent: GIỎI
Ghi chú: những môn học theo hướng học nghề, thì NCEA chỉ đánh giá Đạt hay Không Đạt chứ không đánh giá thêm khá giỏi.
Để được cấp chứng chỉ NCEA level 1
Học sinh cần tích lũy (đạt) 80 tín chỉ trong đó
- 80 tín chỉ ở bất kỳ cấp nào (Level 1, 2 or 3).
- 80 tín chỉ này phải bao gồm 10 tín chỉ toán, và 10 tín chỉ tiếng Anh.
Nói chung chứng chỉ level 1 này tương đối dễ đối với học sinh Việt Nam.
Để được cấp chứng chỉ NCEA level 2
Học sinh cần tích lũy (đạt) 80 tín chỉ trong đó
- ít nhất 60 tín chỉ ở level 2 hoặc cao hơn, VÀ
- 20 tín chỉ ở bất kỳ cấp nào
- VÀ phải đạt Toán & Tiếng Anh ở level 1
Để được cấp chứng chỉ NCEA level 3
Học sinh cần tích lũy (đạt) 80 tín chỉ trong đó
- ít nhất 60 tín chỉ của level 3, VÀ
- 20 tín chỉ ở level 2 (hoặc cao hơn)
- VÀ phải đạt Toán & Tiếng Anh ở level 1
Nếu con bạn du học từ lớp 12 hoặc 13 (tương ứng lớp 11 hay 12 tại VN) thì có khả năng đạt được chứng chỉ NCEA level 3 hay không? Chúng ta hãy cùng xem số liệu sau (nguồn: International students fail University Entrance; educators call for more intensive courses)
- Trong năm 2017, có 36% số sinh viên quốc tế đang học lớp 13 dự thi NCEA. Tức là 64% không thi NCEA, trong này CÓ THỂ học IB hoặc học Cambridge (CIE), nhưng không có số liệu này này
- Trong 36% thi NCEA level 3 đó, 60% là có chứng nhận “University Entrance” (vào đại học).
- Vậy tức là chỉ có 21.6% (=36%*60%) vào được đại học.
4) Chứng chỉ NCEA level 3 và giấy chứng nhận vào đại học
Tình hình Việt Nam
Trước khi nói chứng nhận vào đại học New Zealand, ta nói sơ về Việt Nam 1 chút. Học sinh Việt Nam cấp 3 phải học hầu như là toàn bộ các môn sau, từ lớp 10 đến 12
- Toán học: Đại số (lớp 10), Hình học (lớp 10-12), Đại số & Giải tích (lớp 11), Giải tích (lớp 12)
- Ngữ văn
- Sinh học
- Vật lý
- Hóa học
- Lịch sử
- Địa lý
- Ngoại ngữ: Tiếng Anh, Tiếng Nga, Tiếng Pháp, Tiếng Trung Quốc, Tiếng Nhật, Tiếng Đức,…
- Giáo dục công dân
- Giáo dục quốc phòng – an ninh
- Thể dục
- Công nghệ
- Tin học
- Môn tự chọn: ngoài ra học sinh lớp 11 còn có thể đăng ký học thêm một nghề nào đó như Tin học, dinh dưỡng, kĩ thuật điện, nhiếp ảnh…). Học sinh có chứng chỉ nghề được cộng điểm khi xét tốt nghiệp THPT
Học sinh phải học nhiều môn, học rất nặng, nhưng không có tính thực tiễn từ năm này qua năm khác. Mỗi học sinh có tư chất khác nhau nhưng đều phải học giống nhau. Đến khi thi đại học thì phải thi đại học thêm một lần nữa, và chỉ thi 3 môn. Vì sao học sinh muốn học đại học kinh tế mà phải thi Toán-Lý-Hóa? Lý Hóa giúp ích gì cho 1 cử nhân kế toán kiểm toán chẳng hạn.
Học cấp 3 ở New Zealand
Tôi sẽ lấy ví dụ thực tế tại trường con tôi học là Rutherford, nội dung từ lớp 9 đến lớp 10 sẽ học
- 5 môn bắt buộc là Toán, Tiếng Anh, Khoa học tự nhiên, Khoa học xã hội, Y tế và giáo dục thể chất
- 2 môn tự chọn trong danh mục sau
Khi vào lớp 11, đây là giai đoạn hướng nghiệp, học sinh sẽ học như sau
- Học tổng cộng 6 môn
- Bắt buộc học Toán & Ngữ văn (vậy còn 4 môn tự chọn)
- Học sinh được khuyến khích một môn khoa học
- Nếu học ngoại ngoại ngữ lớp 11 thì phải học cùng loại ngoại ngữ ở lớp 10 (trừ khi có chứng chỉ ngoại ngữ tương ứng)
Khi vào lớp 12, đây là giai đoạn hướng nghiệp, học sinh sẽ học như sau
- Học tổng cộng 6 môn
- Bắt buộc học ngữ văn (Toán không còn bắt buộc nữa)
- Khuyến khích học toán (nhưng không bắt buộc)
- Ở lớp 12, tùy vào năng lực, học sinh được quyền học các môn ở level 1 (của lớp 10), hoặc level 3 (của lớp 13)
Khi vào lớp 13, học sinh sẽ học
- 5-6 môn học (phần lớn chọn học 6 môn)
- Một số môn học ở lớp 13 đều có điều kiện đầu vào, chứ không phải muốn là học được. Có nghĩa là phải học ở cấp thấp rồi mới học được cấp cao.
- Không có môn bắt buộc.
Phần lớn học sinh New Zealand sẽ chọn học NCEA vì nếu họ đạt điểm cao thì lại có học bổng khi vào đại học. NCEA có các loại học bổng: học bổng từng môn, học bổng cả chương trình…
Chứng nhận vào đại học (University Entrance)
Từ lớp 10, 11 học sinh ở NZ đã được định hướng sẽ theo cách học nghề hay khoa bảng (học đại học). Nếu quyết định học đại học, học sinh cũng sẽ biết bản thân nên chọn ngành gì để chọn môn học cho phù hợp ở lớp 12 và 13.
Để vào đại học New Zealand (NZ chỉ có 8 trường đại học, phần còn lại là trường cao đẳng, dạy nghề), học sinh cần phải có Chứng chỉ NCEA level 3, trong đó có
- 14 tín chỉ * 3 môn học trong danh mục bắt buộc tùy theo ngành theo học ở đại học (tổng là 42 tín chỉ)
- 10 tín chỉ trình độ tiếng Anh (literacy) ở level 2 trong đó 5 tín chỉ cho đọc; 5 tín chỉ cho viết
- 10 tín chỉ toán (numeracy) ở bất kỳ level nào
3 môn học trong danh mục bắt buộc (tùy theo ngành theo học) ở đại học là gì?
Ví dụ học sinh dự định học Bachelor of Commerce tại the University of Auckland, 3 môn bắt buộc phải học và thi NCEA level 3 là ở bảng sau
Phụ huynh có thể thấy được rằng, học sinh đã được học môn kế toán (accounting) từ năm lớp 11, 12, 13 và sau này vào đại học là học nâng cao. Nếu không vào đại học, và rẻ ngang theo hướng học nghề, thì học sinh vẫn biết được kế toán để làm ngân sách chi tiêu cho gia đình.
Vấn đề cuối cùng là học sinh có chứng chỉ NCEA level 3 và Chứng nhận vào đại học rồi, học sinh có thể học bất kỳ ngành nào, hay bất kỳ trường nào? Vấn đề nằm ở chỗ học sinh có đủ điểm vào đại học mong ước hay không.
Cách tính điểm vào đại học
Bạn phải đạt được tối thiểu 80 tín chỉ của Chứng chỉ NCEA level 3 (không có số tín chỉ tối đa). Và số tín chỉ tối thiểu này được dùng để tính điểm vào đại học.
- Nếu mức Đạt, số điểm thưởng cho mỗi tín chỉ là 2 điểm
- Nếu mức Khá, số điểm thưởng cho mỗi tín chỉ là 3 điểm
- Và loại Giỏi, thì điểm thưởng là 4 điểm
Số điểm của bạn dao động từ 160 đến 320 điểm, và được tính như sau:
- Số điểm tối thiểu học sinh đạt được là 80 tín chỉ * 2 điểm = 160 điểm
- Toàn bộ loại khá thì học sinh có 80 tín chỉ * 3 điểm = 240 điểm
- Số điểm tối đa học sinh đạt được là 80 tín chỉ * 4 điểm = 320 điểm
Tùy trường, tùy ngành mà có yêu cầu điểm sàn. Quay lại ví dụ là học sinh muốn học cử nhân thương mại (bachelor of Commerce) của The University of Auckland, học sinh phải đạt là 180 điểm; Các ngành Y, Dược, hay Kỹ sư thì cần hơn 220 điểm trở lên.
5) Nếu không có NCEA level 3 thì có vào đại học được không?
Như bài báo trên đã nói, chỉ có 21.6% số học sinh lớp 13 vào đại học với NCEA level 3. Tuy nhiên, số liệu không cho thấy có bao nhiêu học sinh quốc tế có tú tài quốc tế (IB) hay CIE (cambridge).
Nếu con bạn không học NCEA thì có thể học IB hoặc CIE. Vấn đề là không phải trường trung học nào ở NZ cũng dạy IB hoặc CIE.
Ngoài ra, một số học sinh sau khi học xong lớp 13 và không có chứng chỉ NCEA hoặc không có đủ số tín chỉ, họ phải mất thêm thời gian ghi danh học lớp dự bị đại học (foundation). Tôi sẽ viết bài chi tiết về chương trình dự bị đại học trong thời gian tới.
6) Kết luận
Nếu gia đình bạn đủ điều kiện và sẵn sàng chịu xa con, bạn nên cho cháu đi học từ lớp 9 (14 tuổi). Các cháu sẽ có 5 năm học phổ thông, sẽ được định hướng nghề đầy đủ và có nền tảng tiếng Anh đủ để theo học đại học sau này.
Nếu không thì khi các cháu chuẩn bị lớp 10 ở VN thì sang NZ học từ lớp 11. Cái này lưu ý thời gian khai giảng (NZ khai giảng vào tháng 2 hàng năm). Vì như vậy, các cháu có điều kiện làm quen với NCEA và sẽ thi đủ tín chỉ vào năm cuối cấp
Đừng cho các cháu đi dỡ dỡ ương ương (lớp 12 hoặc thậm chí lớp 13) mới đi. Đưa con đi kiểu này, giống như là “tống khứ” nó đi. Hơn nữa, các cháu sẽ khó hòa nhập và theo kịp các bạn trong lớp. Ngay cả tiếng Anh các cháu giỏi (theo kiểu luyện thi IELTS thì được điểm cao), thì việc học ngữ văn, học các môn học bằng tiếng Anh cũng rất khó.
Và nếu bạn hoặc các cháu không muốn vào đại học, chỉ muốn tìm 1 cái trường tư thục, hoặc 1 học viện của nhà nước theo dạng học nghề thì sang học khi nào cũng được.
Hy vọng bài viết này sẽ giúp cho các phụ huynh có 1 khái niệm về chứng chỉ NCEA và chương trình học phổ thông ở NZ cũng như cách để vào đại học tại đây.
Phụ huynh cần tư vấn về việc chọn trường, chọn chương trình học phù hợp cho con đường đại học xin liên hệ Vinh Nguyễn, admin@vn2nz.co.nz Viber/Whatsapp/Phone: +64 21 202 7926
PS: con gái nhà mình thi NCEA level 1 là do cô giáo đề xuất và mình thấy nếu cháu có khả năng thì thi thử. Cái hay của NCEA là họ cho mình thi lại vào năm sau. Nếu cháu hoàn thành môn này sớm hơn dự định, cháu sẽ có nhiều thời gian hơn để học thêm các môn cháu thích trong tương lai.
